صبح روز ۱۸ مهر ۱۳۹۹، دو مرزبان ۱۹ ساله با نام‌های ساسان امیرخانی حسینکلو، از شهرستان اهر و علی بیرامی از پارس‌آباد مغان در حین پاسداری از مرز ایران و ترکیه در منطقه مرزی بیوران سردشت جانشان را از دست دادند. مرگ این دو مرزبان جوان ایرانی بار دیگر سبب شد تا بی‌توجهی سران رژیم جمهوری اسلامی نسبت به تهیه تجهیزات مناسب برای مرزبانان ایرانی جهت دفاع فردی در جریان انجام وظیفه مهمشان در راستای حفاظت از مرزهای کشور عیان شود.

پیش‌تر در تاریخ ۱۳ شهریورماه نائب رئیس اول مجلس شورای اسلامی، سید امیرحسین قاضی‌زاده وعده داد که ارتقاء تجهیزات و تسلیحات مرزبانان از موارد مورد توجه نمایندگان مجلس یازدهم است و در زمینه قانون‌گذاری و تخصیص اعتبار اقدام جدی و سریع صورت خواهد گرفت.

اما با این وجود هنوز از تهیه تجهیزات ابتدایی و مورد نیاز جهت محافظت از جان مرزبان‌ها خبری نیست و در عوض، تجهیزات مورد استفاده توسط یگان‌های سرکوبگر اعتراضات مردمی در نیروی انتظامی و بسیج در حال تقویت و بروز‌رسانی هستند. همچنین تجهیزاتی که جهت حفاظت از مرزها مورد نیاز مرزبانان است به‌وفور در اختیار گروه‌های وابسته به سپاه قدس قرار داده می‌شوند.

فقدان تجهیزات دفاع فردی

بسیاری از مرزبانان ایرانی به دنبال برخورد گلوله شلیک‌شده از سلاح‌های تک‌تیرانداز به سرشان در حین مرزبانی کشته شده‌اند. عمده سلاح‌های تک‌تیرانداز مورد استفاده گروه‌هایی همچون جیش العدل (جندالله سابق)، پژاک و حتی قاچاقچیان مواد مخدر در شمال غرب و جنوب شرق ایران از نوع دراگانوف ساخت روسیه و یا نمونه چینی آن است که هر دو کالیبر ۷٫۶۲ میلی‌متری دارند.

کلاه‌خودهای موجود در یگان‌های مرزبانی نیروی انتظامی و همچنین ارتش از نوع فولادی ام ۱ آمریکایی متعلق به جنگ جهانی دوم و یا ام ۶۲ آلمانی متعلق به دهه ۱۳۴۰ شمسی است. این کلاه‌خودها به علت سنگین بودنشان (۱٫۶ کیلوگرم) کمتر مورد استفاده مرزبانان واقع می‌شوند زیرا ضمن ایجاد درد در گردن باعث همچنین محدودیت شنوایی و دیداری برای استفاده‌کننده آن و در نهایت محدودیت در حرکت آن‌ها می‌شوند.

حدود چهار دهه از بازنشستگی این کلاه‌خودهای فولادی از خدمت نیروهای مسلح ایالات‌متحده و آلمان می‌گذرد و سال‌هاست که کلاه‌خودهای زرهی ساخته‌شده از الیاف کربن یا کِولار با وزن کمتر (۱٫۳ کیلوگرم) بدون ایجاد محدودیت در شنوایی و دید و همچنین حرکت استفاده‌کننده‌شان مورد استفاده این نیروها هستند.

به علت فقدان چنین کلاه‌خودهایی در ایران، نیروهای مرزبانی عمدتاً ترجیح می‌دهند از گذاشتن این کلاه‌خودها بر سرشان خودداری کنند که متعاقباً موجب کشته شدن شماری از آن‌ها شده است.

علاوه بر نداشتن کلاه‌خود مناسب، نیروهای مرزبانی از داشتن جلیقه‌های ضدگلوله مناسب نیز رنج می‌برند. بنا به گفته مرزبانان، جلیقه‌های موجود و ساخته‌شده در ایران از نوع نسل یک با وزن ۱۲ کیلوگرم بوده که ضمن ناتوانی از جلوگیری از نفوذ گلوله‌های ۷٫۶۲ میلی‌متری به بدن مرزبانان، برای آن‌ها محدودیت‌های حرکتی نیز ایجاد می‌کند.

این درحالی است که مقاوم‌ترین جلیقه‌های ضدگلوله کنونی که مورد استفاده نیروهای گشت مرزی ایالات‌متحده آمریکا است دارای وزنی بالغ بر ۴ الی ۶ کیلوگرم بوده و ارگونومی بدن و همچنین آزادی در حرکت دست‌ها و پاها در طراحی آن‌ها لحاظ شده است و علاوه این مسئله دارای مقاومت نسبتاً بالاتری در برابر برخورد گلوله‌های تمام فلزی کالیبر ۷٫۶۲ میلی‌متر به عنوان مثال شلیک‌شده از مسلسل‌های اِی کِی-۴۷ کلاشنیکف دارند.

فقدان خودروهای زرهی

عمده مرزبانانی که جانشان را در هنگ‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان بخصوص سراوان و جکیگور در سال‌های ۱۳۸۲ الی ۱۳۹۷ از دست دادند به علت کمین‌هایی بود که در مسیر ترددشان گذاشته می‌شد. مرزبانان سوار بر موتورسیکلت و وانت‌های لندکروز فاقد هرگونه زره به‌راحتی توسط گلوله‌های شلیک‌شده از تیربارهای سبک و سنگین و همچنین بمب‌های کنار جاده‌ای جانشان را از دست داده‌اند.

درحالی که نیروهای مرزبانی در شمال غرب و جنوب شرق ایران فاقد خودرو زرهی مناسب برای حفاظت از جانشان هستند، یگان‌های ویژه پاسداران نیروی انتظامی بیش از پنج سال است که به خودروهای زرهی فاتق مجهز شده‌اند.

این خودروی زرهی نخستین بار در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۹۳ در جریان صبحگاه مشترک یگان ویژه رونمایی شد و تحویل انبوه آن به این یگان‌های سرکوبگر که در قتل حداقل ۱۵۰۰ نفر از شرکت‌کنندگان اعتراضات ضد حکومتی آبان ۱۳۹۸ نقش مهمی داشت در سال ۱۳۹۴ آغاز شد.

از تعداد زیادی از این خودروهای زرهی در خدمت یگان‌های ویژه ناجا در تاریخ ۲ دی ۱۳۹۴ رونمایی شد. پس از آن، این خودروهای زرهی به طور فراوان در جریان اعزام یگان‌های ویژه پاسداران جهت سرکوب اعتراضات سراسری دی ۱۳۹۶، تابستان ۱۳۹۷ و آبان ۱۳۹۸ دیده شدند. لازم به ذکر است درحالی که یگان‌های ویژه ناجا در سال‌های ۱۳۹۴ الی ۱۳۹۹ بیش از ۲۰۰ دستگاه فاتق دریافت کرده‌اند، هنگ‌های مرزی به تعداد انگشت‌شمار به این خودروها مجهز شده‌اند. به‌عنوان مثال، هنگ مرزی جکیگور تنها دو دستگاه از آن‌ها را در اختیار دارد.

علاوه بر خودروهای زرهی فاتق که با وجود فراوانی‌شان در ایران به یگان‌های مرزبانی به‌طور کافی تحویل نمی‌شوند، امرپ یا خودروهای زرهی و مقاوم به مین طوفان که نمونه تولید تحت لیسانس کاماز جی اس-۳۰۰ در صنایع شهید کلاهدوز متعلق به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است نیز هنوز در خدمت یگان‌های مرزبانی نیروی انتظامی دیده نمی‌شوند و نمونه‌های تحویلی به نیروهای مرزبانی به علت تعداد بسیار کمشان تنها در جریان نمایشگاه‌ها به نمایش در می‌آیند.

در حالی که تحویل این خودروهای زرهی و مقاوم به مین به هنگ‌های مرزی در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ بیش از پیش احساس می‌شد، تعداد زیادی از این امرپ ها در تاریخ ۲۳ آذر ۱۳۹۸ به عراق منتقل و چند ماه بعد تصاویر تعداد زیادی از آن‌ها در خدمت یگان‌های حشد الشعبی یا بسیج مردمی عراق منتشر شد.

مشخص شد که این خودروهای زرهی نیز همچون شمار زیادی از نفربرهای بی ام پی-۱ و تانک‌های تایپ ۶۹ و تی-۷۲ نیروی زمینی سپاه که در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ به حشد الشعبی تحویل شده بودند، به این یگان‌ها هدیه داده شدند آن‌هم درحالی که وجودشان در یگان‌های مرزبانی ایران بیش از هر زمانی احساس می‌شد.

فقدان تجهیزات جهت نظارت و مراقبت در شب

دوربین‌های حرارتی و دید در شب و همچنین رادارهای شناسایی افراد و تجهیزات پیاده نقش مهمی در مراقبت و نظارت از مرزها در بسیاری از کشورهای جهان دارند، اما در ایران، اولویت تحویل این تجهیزات به‌جای آنکه نیروهای مرزبانی باشند، نیروهای شبه‌نظامی وابسته به سپاه قدس چون حزب‌الله لبنان، عراق، سوریه و همچنین یگان‌های مختلف حشد الشعبی است.

پس از ربایش گروهی از مرزبانان توسط جیش‌العدل، مسئولان و فرماندهان دفاعی رژیم جمهوری اسلامی خبر از برنامه‌ریزی جهت تقویت تجهیزات مرزبانان ایرانی دادند. به‌عنوان مثال در تاریخ ۲۲ آبان ۱۳۹۷ حسین اشتری، فرمانده ناجا در جریان بازدیدش از پایانه و ایستگاه راه‌آهن اینچه‌برون خبر از برنامه‌ریزی جهت تقویت تجهیزات دفاعی، الکترونیکی و اپتیکی در مرزها داد. با وجود گذشت دو سال از آن تاریخ، تجهیزات دید در شب و دوربین‌های حرارتی با وجود فراوانی‌شان در ایران هنوز به نیروهای مرزبانی واگذار نشده‌اند.

شرکت رایان رشد افزار یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان دوربین‌های حرارتی موجود در ایران است که صدها عدد از آن‌ها را تا به امروز به سپاه قدس جهت استفاده نیروهای نیابتی‌اش فروخته است.

به‌عنوان‌مثال دوربین آر یو-۶۰ جی با قیمت ۱۵۰۰ دلار (برای خرید به طور عمده و ۵ هزار دلار به‌‌صورت تکی) به‌وفور در دستان نیروهای نیابتی سپاه در سوریه دیده شده و حتی نمونه‌هایی از آن‌ها سر از بازارهای سیاه تسلیحات در سوریه و کردستان عراق آورده‌اند.

در سال‌های ۱۳۹۵ الی ۱۳۹۷ نیز تعداد زیادی از این دوربین‌های حرارتی به همراه نمونه بزرگ‌تر و قوی‌تر آن یعنی آر یو-۱۲۰ جی در خدمت شبه‌نظامیان حوثی نیز دیده شدند. متعاقباً شرکت رایان رشد افزار و مدیرعامل آن، یعنی فرشاد حاکم‌زاده به علت خرید قطعات این دوربین‌ها از چین و فروششان به سپاه قدس توسط وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده در تیر ۱۳۹۶ تحریم شدند.

با وجود موجود بودن خودروهای زرهی و ضد مین در ایران و همچنین دوربین‌های دید در شب و حرارتی، هنوز مرزبانان ایرانی بدون ابتدایی‌ترین تجهیزات دفاع فردی به محافظت از مرزهای شمال غرب و جنوب شرق ایران پرداخته و در این راه جانشان را از دست می‌دهند.

همچنین به علت کمبود هلیکوپترهای هجومی، رزمی و شناسایی در خدمت هواناجا (هواپیمایی ناجا) و هوانیروز سپاه همواره تعداد کمی هلیکوپتر جهت پایش مرزها در شمال غرب ایران و جنوب شرق ایران موجود است. همچنین هواناجا به اندازه کافی پهپادهای رزمی و شناسایی جهت مراقبت از هزاران کیلومتر از مرزهای آبی و خاکی ایران در اختیار ندارد. بیش از ۳۰ سال از پایان جنگ ایران و عراق می‌گذرد و رژیم جمهوری اسلامی با اولویت قراردادن گسترش ایدئولوژی ولایت‌فقیه و شیعه خود به کشورهای منطقه خلیج‌فارس به تجهیز شبه‌نظامیان خارجی سپاه قدس با سلاح‌هایی که بیشتر مورد نیاز مرزبانان ایرانی است نشان داده است که حاضر است ایران و مدافعانش را برای اهداف ایدئولوژیک و سیاسی خود فدا کند.